Տելեմատիկա
Ենթակատեգորիա | ինֆորմատիկա, հեռահաղորդակցություն ![]() | |
---|---|---|
Ստեղծում | 1978 ![]() | |
Ուսումնասիրման առարկա | ինֆորմատիկա, հեռահաղորդակցություն ![]() |
Տելեմատիկա (անգլ.՝ Telematics), հեռահաղորդակցությունը, տրանսպորտային տեխնոլոգիաները (ճանապարհային տրանսպորտ, ճանապարհային անվտանգություն և այլն), էլեկտրատեխնիկան (սենսորներ, գործիքավորում, անլար կապ և այլն) և համակարգչային գիտությունը (մուլտիմեդիա, ինտերնետ և այլն) միավորող միջառարկայական ոլորտ։
Տելեմատիկայի գործունեության շրջանակը կարող է ներառել հետևյալները՝
- Oբյեկտները կառավարելու համար հեռահաղորդակցության սարքերի միջոցով տեղեկատվություն ուղարկելու, ստանալու և պահելու տեխնոլոգիա:
- Տրանսպորտային միջոցներում շարժման մեջ գտնվող տրանսպորտային միջոցները կառավարելու համար հեռահաղորդակցության և ինֆորմատիկայի ինտեգրված օգտագործում:
- Գլոբալ նավիգացիոն արբանյակային համակարգի տեխնոլոգիա, որը ինտեգրված է համակարգիչների և բջջային կապի տեխնոլոգիաների հետ ավտոմոբիլային նավիգացիոն համակարգերում։
- Նման համակարգերի օգտագործումը ճանապարհային տրանսպորտային միջոցներում (առավել նեղ իմաստով):

Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկան ֆրանսերեն télématique բառի թարգմանությունն է, որն առաջին անգամ օգտագործել են Սիմոն Նորան և Ալեն Մինկը 1978 թվականին Ֆրանսիայի կառավարության համար գրված՝ հասարակության շրջանում թվային գիտելիքի տարածման զեկույցում: Այն վերաբերում էր հեռահաղորդակցության միջոցներով տեղեկատվության փոխանցմանը և ֆրանսերեն հեռահաղորդակցություն (ֆր.՝ télécommunications) և ինֆորմատիկա (ֆր.՝ informatique) բառերից է կազմված: Տելեմատիկայի սկզբնական լայն իմաստը շարունակում է օգտագործվել ակադեմիական ոլորտում, բայց առևտրում այժմ այն ընդհանուր առմամբ նշանակում է տրանսպորտային միջոցների հեռահաղորդակցություն[1]:
Տրանսպորտային միջոցների տելեմատիկա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկան կարելի է բնութագրել հետևյալ կերպ.
- Հեռահաղորդակցության և տեղեկատվության մշակման միաձուլման շնորհիվ այս տերմինը զարգացել է՝ վերաբերելով ավտոմեքենաների ավտոմատացմանը, ինչպիսին է տրանսպորտային միջոցների համար արտակարգ իրավիճակների մասին նախազգուշացման համակարգի գյուտը: Գլոբալ տեղորոշման համակարգը (GPS), առանց ձեռքերի օգտագործման ինտեգրված բջջային հեռախոսները, անլար անվտանգության հաղորդակցությունը և ավտոմատ օժանդակ համակարգերը բոլորը ներառված են տելեմատիկայի հովանու ներքո:
- Հեռահաղորդակցության և ինֆորմատիկայի գիտություն, որը կիրառվում է անլար տեխնոլոգիաների և հաշվողական համակարգերի մեջ: 802.11p-ն, որը 802.11 ընտանիքի IEEE ստանդարտն է, վերաբերում և կատարելագործում է ինտելեկտուալ տրանսպորտային համակարգը:
Տրանսպորտային միջոցների տելեմատիկան կարող է օգնել բարելավել կազմակերպության արդյունավետությունը[2]։
Տրանսպորտային միջոցների հետևում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տրանսպորտային միջոցներին հետևելը տրանսպորտային միջոցի գտնվելու վայրի, շարժումների, կարգավիճակի և վարքագծի մոնիթորինգն է: Օրինակ, Հայաստանում Յանդեքս.Ժողովրդական քարտեզի միջոցով կարելի է հետևել Երևան քաղաքում գործող տրանսպորտային միջոցների շարժը՝ հավելվածի միջոցով[3]։
Սա իրականացվում է GPS ընդունիչի և էլեկտրոնային սարքի (սովորաբար բաղկացած է GSM GPRS մոդեմից կամ SMS ուղարկիչից) համադրության միջոցով, որը տեղադրված է յուրաքանչյուր մեքենայում և կապ է հաստատում օգտատիրոջ (դիսպետչերական, արտակարգ իրավիճակների կամ համակարգող ստորաբաժանում) և համակարգչային կամ վեբ-հիմնված ծրագրաշարի հետ: Տվյալները տեղեկատվության են վերածվում կառավարման հաշվետվությունների գործիքների միջոցով՝ համակարգչային քարտեզագրական ծրագրաշարի վրա տեսողական ցուցադրման հետ համատեղ: Տրանսպորտային միջոցների հետևման համակարգերը կարող են նաև օգտագործել օդոմետրիա կամ հաշվարկման հաշվարկ՝ որպես նավիգացիայի այլընտրանքային կամ լրացուցիչ միջոց:
GPS հետևումը սովորաբար ճշգրիտ է մոտ 10-20 մետր[4], սակայն Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը մշակել է EGNOS տեխնոլոգիան՝ մինչև 1.5 մետր ճշգրտություն ապահովելու համար[5]:
Կցորդների հետևում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կցորդների հետևելը վերաբերում է կցորդի շարժումների և դիրքի հետևմանը՝ կցորդին տեղադրված տեղորոշման միավորի և դիրքի տվյալները բջջային կապի ցանցի, գեոստացիոնար արբանյակային կապի միջոցով վերադարձնելու մեթոդի միջոցով՝ համակարգչի կամ վեբ ծրագրաշարի միջոցով օգտագործելու համար։
Սառնարանային պահեստների բեռնատար կցորդները, որոնք մատակարարում են թարմ կամ սառեցված սնունդ, ավելի ու ավելի են ներառում հեռահաղորդակցության միջոցներ՝ բեռնարկղի ներսում ջերմաստիճանի վերաբերյալ ժամանակային շարքային տվյալներ հավաքելու համար[6]:
Կոնտեյների հետևում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բեռնարկղերին կարող են հետևել GPS-ի միջոցով՝ օգտագործելով կցորդների հետևման համար օգտագործվող մոտեցումը (այսինքն՝ մարտկոցով աշխատող GPS սարք, որը հայտնում է դրանց դիրքը բջջային հեռախոսի կամ արբանյակային կապի միջոցով): Այս մոտեցման առավելություններից են անվտանգության բարձրացումը և կոնտեյներների տեղափոխման շարժումները վերանշանակելու հնարավորությունը՝ հիմնվելով դրանց գտնվելու վայրի մասին ճշգրիտ տեղեկատվության վրա: Berg Insight-ի տվյալներով՝ ինտերմոդալ բեռնափոխադրման կոնտեյներների հատվածում հետևողական միավորների տեղադրված բազան 2013 թվականի վերջին հասել է 190,000-ի[7]: Աճելով տարեկան 38.2 տոկոս բարդ աճի տեմպով՝ տեղադրված բազան 2018 թվականի վերջին հասել է 960,000 միավորի:
Ավտոպարկի կառավարում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավտոպարկի կառավարումը ներառում է նավերի և/կամ շարժիչային տրանսպորտային միջոցների կառավարումը, ինչպիսիք են միկրոավտոբուսները և բեռնատարները: Ավտոպարկի կառավարումը կարող է ներառել մի շարք գործառույթներ, ինչպիսիք են տրանսպորտային միջոցների ֆինանսավորումը, տրանսպորտային միջոցների սպասարկումը, տրանսպորտային միջոցների հեռահաղորդակցությունը (հետևում և տեղորոշում), վարորդների կառավարումը, վառելիքի կառավարումը, առողջության և անվտանգության կառավարումը և տրանսպորտային միջոցների դինամիկ ժամանակացույցը: Ավտոպարկի կառավարումը թույլ է տալիս տրանսպորտային միջոցներ օգտագործող ընկերություններին վերացնել կամ նվազագույնի հասցնել տրանսպորտային միջոցների ներդրումների հետ կապված ռիսկերը, բարելավել արդյունավետությունն ու արտադրողականությունը՝ միաժամանակ նվազեցնելով ընդհանուր տրանսպորտային ծախսերը և ապահովելով կառավարության օրենսդրությանը համապատասխանությունը: Այս գործառույթները կարող են իրականացնել կա՛մ ընկերության ավտոպարկի կառավարման բաժինը, կամ ավտոպարկի կառավարման արտաքին մատակարարը[8]:
Տելեմատիկայի ստանդարտներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիան (անգլ.՝ Association of Equipment Management Professionals) մշակել է արդյունաբերության տելեմատիկայի առաջին ստանդարտը[9]։
2008 թվականին Ասոցիացիան համախմբել է ծանր տեխնիկայի ոլորտի խոշոր շինարարական սարքավորումների արտադրողներին և ծառայություններ մատուցողներին՝ քննարկելու արդյունաբերության առաջին տելեմատիկայի ստանդարտի ստեղծումը։ Caterpillar, Volvo CE, Komatsu և John Deere Construction & Forestry ընկերությունների աջակցությունը ստանալուց հետո, Ասոցիացիան ստեղծել է ստանդարտների մշակման ենթահանձնաժողով՝ Pat Crail CEM-ի նախագահությամբ։ Այս հանձնաժողովի կազմում էին մասնագետներ Caterpillar/Trimble համատեղ ձեռնարկությունից (Virtual Site Solutions), Volvo CE-ից և John Deere-ից։ Խումբը 2009 թվականի փետրվարից մինչև 2010 թվականի սեպտեմբեր աշխատել է ստանդարտի մշակման վրա[10][11]։
Արդյունքում մշակվել է Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիայի ստանդարտի V1.1 տարբերակը, որը թողարկվել է 2010 թվականին և պաշտոնապես գործարկվել է 2010 թվականի հոկտեմբերի 1-ին։ 2010 թվականի նոյեմբերի 1-ի դրությամբ Caterpillar, Volvo CE, John Deere Construction & Forestry, OEM Data Delivery և Navman Wireless ընկերություններն արդեն ունակ էին օգտատերերին տրամադրել հիմնական տելեմատիկական տվյալներ ստանդարտացված XML ձևաչափով։ Komatsu-ն, Topcon-ը և այլ ընկերություններ ավարտում էին բետա փորձարկումները և հայտարարել էին իրենց պատրաստակամության մասին՝ շուտով աջակցելու հաճախորդներին[12]։
Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիայի ստանդարտը մշակվել է՝ վերջնական օգտագործողներին հնարավորություն տալու իրենց եղած տեխնիկայի կառավարման հաշվետվությունների համակարգերի մեջ ներառել այնպիսի տվյալներ, ինչպիսիք են գործարկման ժամեր, դիրք, վառելիքի ծախս և հաշվիչի ցուցանիշ՝ ըստ կիրառելիության։ Այսպիսով, ստանդարտը հիմնականում նպատակ ուներ հեշտացնել տվյալների ներմուծումը գործարար ծրագրային համակարգեր, որոնք հաճախ օգտագործում են միջին և մեծ շինարարական ընկերությունները։ Մինչ ստանդարտի ստեղծումը, վերջնական օգտագործողները քիչ տարբերակներ ունեին այս տվյալները ինտեգրելու իրենց հաշվետվական համակարգերում, երբ խոսքը բազմատեսակ տեխնիկայի ու տարբեր արտադրողների սարքավորումների մասին էր։ Մեկ տարբերակ էր այցելել տարբեր արտադրողների կայքեր, ձեռքով հավաքել տվյալներն ու դրանք ներմուծել տվյալների բազա, ինչը բարդ ու աշխատատար գործընթաց էր[13]։
Երկրորդ տարբերակն էր կիրառական ծրագրավորման ինտերֆեյս (անգլ.՝ Application Programming Interface) մշակել՝ տվյալների ինտեգրման համար։ Սակայն այս տարբերակը շատ ծախսատար էր, քանի որ յուրաքանչյուր ծառայություն իր հատուկ տվյալների հասանելիության և ձևաչափի մեթոդներն ուներ։ Յուրաքանչյուր նոր արտադրողի սարքավորման ավելացման դեպքում պետք էր նոր ինտերֆեյս մշակել, ինչը մեծացնում էր ծախսերն ու բարդությունը[13]։
Երրորդ տարբերակն էր գործարանային սարքավորումների տելեմատիկական սարքերը փոխարինել երրորդ կողմի սարքերով։ Թեև սա լուծում էր բազմաաղբյուր տվյալների միախմբման խնդիրը, այն ամենաթանկն էր։ Բացի ծախսերից, երրորդ կողմի սարքերից շատերը չեն կարողանում տվյալներ ստանալ սարքի էլեկտրոնային կառավարման մոդուլներից և սահմանափակ են իրենց տրամադրած տվյալների քանակով։ Որոշ դեպքերում դրանք կարող են տրամադրել միայն դիրքի և շարժիչի աշխատանքային ժամանակի տվյալներ[13]։
Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիայի տելեմատիկական ստանդարտը առաջարկում է չորրորդ լուծումը։ Կենտրոնանալով այն հիմնական տվյալների վրա, որոնք ամենաշատն են օգտագործվում տեխնիկայի կառավարման հաշվետվություններում (ժամանակ, հեռավորություն, դիրք, վառելիքի ծախս), և մատչելի դարձնելով դրանք ստանդարտացված XML ձևաչափով՝ ստանդարտը հնարավորություն է տալիս օգտագործողին օգտագործել միայն մեկ կիրառական ծրագրավորման ինտերֆեյս՝ ցանկացած աջակցող տելեմատիկական ծառայությունից տվյալներ ստանալու համար։ Սա զգալիորեն նվազեցնում է ինտեգրման ծախսերը[12]։
Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիայի ստանդարտի ներկայիս նախագծային տարբերակն այժմ կոչվում է AEMP Telematics API Standard Draft, որը ընդլայնում է 1.2 տարբերակը՝ ներառելով 19 տվյալների դաշտ (ներառյալ սխալի կոդերի աջակցություն)։ Այս նախագիծը համատեղ մշակվում է Սարքավորումների կառավարման մասնագետների ասոցիացիայի և Սարքավորումների Արտադրողների Ասոցիացիայի կողմից՝ իրենց անդամների և ամբողջ արդյունաբերության անունից։ Այս նախագծային կիրառական ծրագրավորման ինտերֆեյսը փոխարինում է ներկայիս 1.2 տարբերակին, սակայն դեռևս չի ներառում որոշ սարքավորումներ՝ օրինակ՝ գյուղատնտեսական սարքավորումներ, ծալովի կռունկներ, բարձրացնելով աշխատող հարթակներ, օդային սեղմիչներ և այլ նիշա ապրանքատեսակներ։
Բացի նոր տվյալների դաշտերից, նախագիծը փոխում է նաև տվյալների հասանելիության եղանակը՝ նպատակ ունենալով ավելի դյուրին դարձնել դրանց սպառումը և ինտեգրումը այլ համակարգերի ու գործընթացների հետ։ Այն ներառում է ստանդարտացված հաղորդակցման արձանագրություններ՝ հնարավորություն տալով տելեմատիկական տեղեկատվության փոխանցում բազմատիպ տեխնիկայի պարկերում՝ վերջնական օգտագործողների բիզնեսային համակարգերին։ Այսպիսով, վերջնական օգտագործողները կարող են օգտագործել իրենց սեփական ծրագրային համակարգերը՝ տվյալներ հավաքելու և վերլուծելու համար՝ առանց տարբեր տելեմատիկական ծառայությունների կիրառման անհրաժեշտության։
Արբանյակային նավիգացիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արբանյակային նավիգացիան տրանսպորտային միջոցների հեռահաղորդակցության համատեքստում GPS-ի և էլեկտրոնային քարտեզագրման գործիքի օգտագործման տեխնոլոգիա է, որը վարորդին հնարավորություն է տալիս գտնել դիրքը, պլանավորել երթուղին և կողմնորոշվել ճանապարհորդության ընթացքում[14]։
Բջջային տվյալներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բջջային տվյալները անլար տվյալների հաղորդակցության օգտագործումն է՝ օգտագործելով ռադիոալիքներ՝ իրական ժամանակի համակարգչային տվյալներ ուղարկելու և ստանալու համար դաշտային անձնակազմի կողմից օգտագործվող սարքերին, սարքերից և սարքերի միջև: Այս սարքերը կարող են տեղադրվել բացառապես մեքենայում գտնվելու ընթացքում (ֆիքսված տվյալների տերմինալ) կամ մեքենայի ներսում և դրսում օգտագործելու համար (բջջային տվյալների տերմինալ):
Տելեմատիկայի համար բջջային տվյալների հաղորդակցության տարածված մեթոդները հիմնված էին մասնավոր մատակարարների ռադիոհաճախականության հաղորդակցման ենթակառուցվածքների վրա: 2000-ականների սկզբին բջջային տվյալների տերմինալների/ավտոմեքենայի ավտոմատ տեղադրության սարքերի արտադրողները փորձել են բջջային տվյալների հաղորդակցություն՝ առաջարկելով հեռահաղորդակցության տեղեկատվություն փոխանցելու ավելի էժան եղանակներ և ավելի լայն շրջանակ՝ հիմնված բջջային օպերատորի ծածկույթի վրա: Այդ ժամանակվանից ի վեր, բջջային օպերատորների կողմից GPRS (2.5G) և ավելի ուշ UMTS (3G) ցածր գներ առաջարկելու արդյունքում, բջջային տվյալները գրեթե ամբողջությամբ առաջարկվում են բջջային կապի միջոցով:
Անլար տրանսպորտային միջոցների անվտանգության հաղորդակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անլար տրանսպորտային միջոցների անվտանգության կապի հեռահաղորդակցությունը նպաստում է մեքենաների և ճանապարհային անվտանգությանը: Այն տրանսպորտային միջոցի էլեկտրոնային ենթահամակարգ է, որն օգտագործվում է ճանապարհային վտանգների, տրանսպորտային միջոցների գտնվելու վայրի և արագության վերաբերյալ անվտանգության տեղեկատվություն փոխանակելու համար կարճ հեռավորության ռադիոկապերի միջոցով: Սա կարող է ներառել ժամանակավոր ad hoc անլար տեղական ցանցեր:
Անլար սարքերը հաճախ տեղադրվում են տրանսպորտային միջոցներում, ճանապարհային ազդանշանների և արտակարգ իրավիճակների զանգերի տուփերի մոտ՝ ճանապարհի երկայնքով: Տրանսպորտային միջոցներում և ֆիքսված վայրերում գտնվող սենսորները, ինչպես նաև ավելի լայն ցանցերի հետ հնարավոր միացումներում, վարորդներին տեղեկատվություն են տրամադրում: Ռադիոկապերի շրջանակը կարող է ընդլայնվել՝ հաղորդագրությունները բազմակի անցումային ուղիներով փոխանցելով: Նույնիսկ ֆիքսված սարքերի բացակայության դեպքում, ֆիքսված վտանգների մասին տեղեկատվությունը կարող է պահպանվել՝ տրանսպորտային միջոցները շարժելով՝ այն հետ փոխանցելով: Հնարավոր է նաև, որ լուսացույցերը, որոնք կարելի է ակնկալել, ավելի խելացի կդառնան, օգտագործեն այս տեղեկատվությունը՝ բախումների հավանականությունը նվազեցնելու համար:
Ապագայում այն կարող է անմիջապես միանալ ադապտիվ կրուիզ-կառավարմանը կամ այլ տրանսպորտային միջոցների կառավարման օժանդակ միջոցներին: Անլար համակարգը միացված մեքենաներն ու բեռնատարները կարող են շարժվել շարասյուներով՝ ճանապարհներին վառելիք և տարածք խնայելու համար: Երբ շարասյան անդամը դանդաղեցնում է, դրա հետևում գտնվողները նույնպես ավտոմատ կերպով դանդաղեցնում են: Որոշակի սցենարներ կարող են պահանջել ավելի քիչ ինժեներական ջանքեր, օրինակ՝ երբ ռադիոփարոսը միացված է արգելակային լույսին։
2008 թվականի աշնանը ցանցային գաղափարները փորձարկվեցին Եվրոպայում, որտեղ հատկացվել էր ռադիոհաճախականության թողունակություն։ Հատկացված 30 ՄՀց հաճախականությունը 5.9 ԳՀց է, և կարող է օգտագործվել նաև 5.4 ԳՀց չհատկացված թողունակություն։ Ստանդարտը IEEE 802.11p-ն է, որը Wi-Fi տեղական ցանցի ստանդարտի ցածր լատենտությամբ տարբերակ է։ Նմանատիպ ջանքեր են գործադրվում նաև Ճապոնիայում և ԱՄՆ-ում[15]։
Արտակարգ իրավիճակների մասին նախազգուշացման համակարգ տրանսպորտային միջոցների համար
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկայում տրանսպորտային միջոցների համար արտակարգ իրավիճակների նախազգուշացման համակարգերը մշակվել են մասնավորապես տրանսպորտային միջոցից տրանսպորտային միջոց, ենթակառուցվածքից տրանսպորտային միջոց և տրանսպորտային միջոցից ենթակառուցվածք իրական ժամանակում նվիրված կարճաժամկետ կապի համակարգերի միջազգային ներդաշնակեցման և ստանդարտացման համար:
Տելեմատիկան առավել հաճախ վերաբերում է համակարգչային համակարգերին, որոնք թարմացնում են տեղեկատվությունը նույն արագությամբ, որով ստանում են տվյալներ՝ թույլ տալով նրանց ուղղորդել կամ վերահսկել այնպիսի գործընթաց, ինչպիսին է ակնթարթային ինքնավար նախազգուշացման ծանուցումը հեռակա մեքենայում կամ մեքենաների խմբում:
Ինտելեկտուալ տրանսպորտային միջոցների տեխնոլոգիաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկան ներառում է էլեկտրոնային, էլեկտրամեխանիկական և էլեկտրամագնիսական սարքեր՝ սովորաբար սիլիցիումային միկրոմշակված բաղադրիչներ, որոնք գործում են համակարգչային կառավարվող սարքերի և ռադիոընդունիչների հետ համատեղ՝ ճշգրիտ կրկնելիության գործառույթներ ապահովելու համար (օրինակ՝ ռոբոտաշինական արհեստական բանականության համակարգերում) և արտակարգ իրավիճակների մասին նախազգուշացման վավերացման կատարողականի վերակառուցման համար։
Ինտելեկտուալ տրանսպորտային միջոցների տեխնոլոգիաները սովորաբար կիրառվում են մեքենաների անվտանգության համակարգերում և ինքնուրույն ինքնավար էլեկտրամեխանիկական սենսորներում, որոնք ստեղծում են նախազգուշացումներ, որոնք կարող են փոխանցվել որոշակի նպատակային հետաքրքրության տարածքում, այսինքն՝ մեքենայի ընդունիչի համար նախատեսված արտակարգ իրավիճակների մասին նախազգուշացման համակարգից 100 մետր հեռավորության վրա։ Հողային կիրառություններում ինտելեկտուալ տրանսպորտային միջոցների տեխնոլոգիաները օգտագործվում են տրանսպորտային միջոցների միջև անվտանգության և առևտրային հաղորդակցությունների կամ ճանապարհի երկայնքով մեքենայի և սենսորի միջև։
2009 թվականի նոյեմբերի 3-ին Նյու Յորքում ցուցադրվել է ամենաառաջադեմ ինտելեկտուալ տրանսպորտային միջոցի կոնցեպտային մեքենան, երբ 2010 թվականի Toyota Prius-ը դարձել է առաջին LTE միացված մեքենան։ Ցուցադրությունը տրամադրվել է NG Connect նախագծի կողմից, որը ավտոմոբիլային տելեմատիկ տեխնոլոգիաների համագործակցություն է, որը նախատեսված է մեքենայի ներսում 4G անլար ցանցային կապը շահագործելու համար[16]։
Մեքենայի հետ համատեղ օգտագործում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկական տեխնոլոգիաները հնարավորություն են տվել ստեղծել մեքենաների հետ համատեղ օգտագործման ծառայություններ, ինչպիսիք են Local Motion-ը, Uber-ը, Lyft-ը, Car2Go-ն, Zipcar-ը ամբողջ աշխարհում կամ City Car Club-ը Մեծ Բրիտանիայում: Հեռահաղորդակցության համակարգիչներով աշխատող համակարգիչները թույլ են տալիս կազմակերպիչներին հետևել անդամների օգտագործմանը և հաշիվներ ներկայացնել «վճարիր ըստ վարման» սկզբունքով: Որոշ համակարգեր ցույց են տալիս օգտատերերին, թե որտեղ գտնել չաշխատող տրանսպորտային միջոց[17]: Ավստրալիայի Charter Drive-ի նման մեքենաների ակումբները օգտագործում են հեռահաղորդակցություն՝ նախապես սահմանված աշխարհագրական ցանկապատերի սահմաններում տրանսպորտային միջոցների օգտագործման վերաբերյալ հաշվետվություններ կազմելու և դրանց վերաբերյալ հաշվետվություններ կազմելու համար՝ իրենց տրանսպորտային մեդիա մեքենաների ակումբների նավատորմի հասանելիությունը ցույց տալու համար[18]:
Ավտոմեքենայի ապահովագրություն/Օգտագործման վրա հիմնված ապահովագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տելեմատիկական ավտոապահովագրության ընդհանուր գաղափարն այն է, որ վարորդի վարքագիծը վերահսկվում է անմիջապես վարելու ընթացքում, և այս տեղեկատվությունը փոխանցվում է ապահովագրական ընկերությանը: Այնուհետև ապահովագրական ընկերությունը գնահատում է այդ վարորդի վթարի ենթարկվելու ռիսկը և համապատասխանաբար գանձում է ապահովագրական վճարներ: Վարորդը, որը վարում է ավելի քիչ պատասխանատվությամբ, կստանա ավելի բարձր վճար, քան այն վարորդը, որը վարում է սահուն և ավելի քիչ հաշվարկված պահանջների հակվածությամբ: Telematics2.0-ի վրա հիմնված հեռահաղորդակցության միջոցով վերջնական օգտագործողներին կարող են տրամադրվել այլ առավելություններ, քանի որ հաճախորդների ներգրավվածությունը կարող է բարելավվել հաճախորդների հետ անմիջական փոխազդեցության միջոցով:
Ոլորտում ավտոապահովագրությունը արտոնագրել են[19] ԱՄՆ խոշոր ավտոապահովագրական ընկերությունը՝ Progressive Auto Insurance-ը (U.S. patent 5 797 134) և իսպանացի անկախ գյուտարար Սալվադոր Մինգիխոն Պերեսի կողմից[20]: Պերեսի արտոնագրերը ներառում են մեքենայի շարժիչի կառավարման համակարգչի մոնիթորինգը՝ անցած հեռավորությունը, արագությունը, օրվա ժամը, արգելակման ուժը և այլն որոշելու համար: Progressive-ը ներկայումս մշակում է Perez տեխնոլոգիան ԱՄՆ-ում, իսկ եվրոպական ավտոապահովագրական Norwich Union-ը մշակում է Progressive տեխնոլոգիան Եվրոպայի համար: Երկու արտոնագրերն էլ դատարաններում չեղյալ են հայտարարվել առևտրային ապահովագրության ոլորտներում նախկինում կատարված աշխատանքի պատճառով[21]։
2005 թվականին Norwich Union-ի անցկացրած դատավարությունները ցույց են տվել, որ երիտասարդ վարորդների (18-ից 23 տարեկան) մոտ, որոնք գրանցվել են ավտոապահովագրության համար, վթարների մակարդակը 20%-ով ցածր է եղել, քան միջինում[22]։
2007 թվականին Progressive-ի հեռահաղորդակցության տեխնոլոգիաների բիզնես գործընթացների արտոնագրերի սոցիալական բարեկեցության վրա ազդեցության վերաբերյալ տեսական տնտեսական հետազոտությունը կասկածի տակ է դրել, թե արդյոք բիզնես գործընթացների արտոնագրերը պարետո արդյունավետ են հասարակության համար։ Նախնական արդյունքները ցույց են տվել, որ դա այդպես չէ, բայց անհրաժեշտ է ավելի շատ աշխատանք[23][24]։ 2014 թվականի ապրիլին Progressive-ի արտոնագրերը չեղյալ են հայտարարվել ԱՄՆ իրավական համակարգի կողմից՝ «օրիգինալության բացակայության» պատճառով։
Սմարթֆոնը որպես ապահովագրական հեռահաղորդակցության համար նախատեսված տրանսպորտային միջոցի սարք մանրամասն քննարկվել է[25], և գործիքները հասանելի են սմարթֆոնով աշխատող ապահովագրական հեռահաղորդակցության նախագծման համար։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ճարտարագիտական աստիճանի ծրագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Կոլումբիայի Իցեսի համալսարանը 1998 թվականին ստեղծել է երկրում առաջին տելեմատիկական ճարտարագիտության ծրագիրը: Ծրագիրը պահանջում է 10 կիսամյակ լրիվ դրույքով ուսուցում, որից հետո ուսանողները ստանում են տելեմատիկական ինժեների կոչում[26]:
- Չիլիի Ֆեդերիկո Սանտա Մարիա տեխնիկական համալսարանն ունի տելեմատիկական ճարտարագիտության ծրագիր, որը վեցամյա լրիվ դրույքով ուսումնական ծրագիր է (12 ակադեմիական կիսամյակ)[27]:
- Դոմինիկյան Հանրապետության Հայրապետական Կաթոլիկ համալսարանն առաջարկում է տելեմատիկական ճարտարագիտության ծրագիր, որը չորսամյա լրիվ դրույքով ուսումնական ծրագիր է[28]:
Բակալավրի ծրագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Աթենքի Հարոկոպիո համալսարանն ունի չորս տարվա ուսումնառության ծրագիր: Ամբիոնի նպատակն է զարգացնել համակարգչային գիտությունը, հիմնականում ցանցային տեղեկատվական համակարգերի և դրանց հետ կապված էլեկտրոնային բիզնեսի ոլորտում: Այս նպատակով ուշադրությունը կենտրոնացված է հեռահաղորդակցության ոլորտների վրա, որոնք կապված են ցանցային և ինտերնետային տեխնոլոգիաների, էլեկտրոնային կառավարման, էլեկտրոնային առողջապահության, առաջադեմ տրանսպորտային հեռահաղորդակցության և այլնի հետ[29]:
- Գերմանիայի Վիլդաուի կիրառական գիտությունների տեխնիկական համալսարանը 1999 թվականից ի վեր առաջարկում է տելեմատիկայի բակալավրի եռամյա լրիվ դրույքով ուսումնական ծրագիր[30]:
- Ավստրիայի Գրացի քաղաքի Գրացի տեխնոլոգիական համալսարանը առաջարկում է եռամյա բակալավրի աստիճան[31]:
- Սինգապուրի տեխնոլոգիական ինստիտուտը առաջարկում է եռամյա բակալավրի աստիճան։
- Մեքսիկայի Ազգային բաց և հեռավար ուսուցման համալսարանն առաջարկում է չորսամյա կրթություն՝ առցանց դասավանդմամբ[32]:
Մագիստրոսական ծրագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մի քանի համալսարաններ առաջարկում են երկամյա մագիստրոսի գիտական ծրագրեր՝
- Նորվեգիայի գիտության և տեխնոլոգիայի համալսարան[33]
- Նիդեռլանդների Տվենտեի համալսարան[34]
- Մադրիդի Կառլոս III համալսարան[35]
- Աթենքի Հարոկոպիո համալսարան[36]
- Վիլդաուի կիրառական գիտությունների տեխնիկական համալսարան[37]
- Գրացի տեխնոլոգիական համալսարան (այժմ կոչվում է «Տեղեկատվական և համակարգչային ճարտարագիտություն»)[38]
Եվրոպական ավտոմոբիլային թվային նորարարությունների ստուդիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2007 թվականին «Եվրոպական ավտոմոբիլային թվային նորարարության ստուդիա» (անգլ.՝ European Automotive Digital Innovation Studio) նախագիծը Եվրոպական հանձնաժողովից 400,000 եվրո է ստացել՝ իր «Լեոնարդո դա Վինչի» ծրագրի շրջանակներում: «Եվրոպական ավտոմոբիլային թվային նորարարության ստուդիան» օգտագործել է «Թվային նորարարության ստուդիա» անվամբ վիրտուալ աշխատանքային միջավայր՝ ավտոմոբիլային արդյունաբերության մասնագետ դիզայներներին վերապատրաստելու և զարգացնելու համար՝ տրանսպորտային միջոցների հեռահաղորդակցության ազդեցության և կիրառման ոլորտում, որպեսզի նրանք կարողանան նոր տեխնոլոգիաները ինտեգրել ավտոմոբիլային արդյունաբերության ապագա արտադրանքի մեջ: Ֆինանսավորումն ավարտվել է 2013 թվականին[39]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «What is telematics? A Webopedia Definition». www.webopedia.com. 1997 թ․ հունիսի 27. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 16-ին.
- ↑ Mesgarpour, Mohammad; Landa-Silva, Dario; Dickinson, Ian (2013). «Overview of Telematics-Based Prognostics and Health Management Systems for Commercial Vehicles». In Mikulski, Jerzy (ed.). Activities of Transport Telematics. Communications in Computer and Information Science (անգլերեն). Vol. 395. Berlin, Heidelberg: Springer. էջեր 123–130. doi:10.1007/978-3-642-41647-7_16. ISBN 978-3-642-41647-7.
- ↑ 🚌⚡️Այժմ հասարակական տրանսպորտը օնլայն Yandex Maps հավելվածի միջոցով #armenia #երեւան #հայաստան, Վերցված է 2025 թ․ հունիսի 1-ին
- ↑ «GPS explained: Position accuracy». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 8-ին.
- ↑ «What is EGNOS?». esa.
- ↑ «Fleet Telematics - Zentyl Technologies». zentyl.co.za. Վերցված է 2025 թ․ մայիսի 31-ին.
- ↑ «Berg Insight». www.berginsight.com.
- ↑ Zagoudis, Jeff. «Telematics Puts Managers In The Driver's Seat». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 3-ին.
- ↑ «Association of Equipment Management Professionals». Association of Equipment Management Professionals. 2017 թ․ հոկտեմբերի 20. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «AEMP Releases Updated Version of Telematics Standard - Construction Equipment». www.constructionequipment.com.
- ↑ «NetFORUM Team/Pro». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ 12,0 12,1 «ISO/TS 15143-3:2020». ISO (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 «Telematics Turns the Corner - Construction Equipment». www.constructionequipment.com. 2010 թ․ հոկտեմբերի 27.
- ↑ «What is the role of satellite navigation in telematics». 2023 թ․ մարտի 16.
- ↑ "Car Talk", IEEE Spectrum, October 2008, p. 16
- ↑ «Blog - ng Connect». www.ngconnect.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 10-ին.
- ↑ Gizmag Sharing system
- ↑ «http://www.charterdrive.com.au/».
{{cite web}}
: External link in
(օգնություն)|title=
- ↑ Nowotarski, Mark, "Progressive Builds a Fortress of Patent Protection", Insurance IP Bulletin, October 15, 2004
- ↑ «https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?CC=EP&NR=0700009&KC=&FT=E».
{{cite web}}
: External link in
(օգնություն)|title=
- ↑ «Progressive UBI Patents Cancelled». 2014 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին.
- ↑ «Aviva PLC: Media: News releases: UK: Norwich Union launches innovative "Pay as You Drive"™ insurance with prices from 1p per mile (5 October 2006)». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
- ↑ «Strauss and Hollis, 2007, Insurance Markets When Firms are Asymmetrically Informed: A Note» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
- ↑ «Hollis and Strauss, 2007, Privacy, Driving Data and Automobile Insurance: An Economic Analysis» (PDF).
- ↑ Handel, P.; Skog, I.; Wahlstrom, J.; Bonawiede, F.; Welch, R.; Ohlsson, J.; Ohlsson, M., "Insurance Telematics: Opportunities and Challenges with the Smartphone Solution," Intelligent Transportation Systems Magazine, IEEE, vol.6, no.4, pp.57,70, winter 2014 [1] URL:
- ↑ «Ingeniería Telemática en Universidad Icesi». Ingeniería Telemática en Universidad Icesi.
- ↑ «Ingeniería Civil Telemática en Universidad Técnica Federico Santa María». Ingeniería Civil Telemática en Universidad Técnica Federico Santa María.
- ↑ «Ingeniería Telemática en Pontificia Universidad Católica Madre y Maestra». Ingeniería Telemática en Pontificia Universidad Católica Madre y Maestra.
- ↑ «About Department». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 18-ին.
- ↑ «Technische Hochschule Wildau - TH Wildau: Bachelor». www.th-wildau.de (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 20-ին.
- ↑ «Bachelor's Degree Programme Information and Computer Engineering - TU Graz». www.tugraz.at (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ «Ingeniería en Telemática».
- ↑ Fossen, Christian. «Master of Science (MSc) in Communication Technology – 2-years – Trondheim». www.ntnu.edu.
- ↑ «Internet Science & Technology - MSc University of Twente». Universiteit Twente.
- ↑ «Master in Telematics Engineering - UC3M». www.uc3m.es.
- ↑ «Postgraduate Programme». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 18-ին.
- ↑ «Technische Hochschule Wildau - TH Wildau: Master». www.th-wildau.de (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 20-ին.
- ↑ «Master's Degree Programme Information and Computer Engineering - TU Graz». www.tugraz.at (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ «Lifelong Learning Programme - European Commission». ec.europa.eu. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 16-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Matthew Wright, Editor, UK Telematics Online [2]
- IEEE Communications Magazine, April 2005, "Ad Hoc Peer-to-Peer Network Architecture for Vehicle Safety Communications"
- IEEE Communications Magazine, April 2005, "The Application-Based Clustering Concept and Requirements for Intervehicle Networks"
- Jerzy Mikulski, Editor, "Advances in Transport Systems Telematics". Monograph. Publisher Jacek Skalmierski Computer Studio. Katowice 2006. 83-917156-4-7
- Jerzy Mikulski, Editor, "Advances in Transport Systems Telematics 2". Monograph. Publisher Chair of Automatic Control in Transport, Faculty of Transport, Silesian University of Technology. Katowice 2007. 978-83-917156-6-6
- World report on road traffic injury prevention. World Health Organization. [3]
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տելեմատիկա» հոդվածին։ |
|