Hamam Kashan

De schaduwen lengen, en nog is deze dag, die in Teheran begon, niet voorbij. Voordat we bovenop het dak van deze historische hamam komen te staan nemen we eerst een kijkje binnenin.

Reza legt uit, terwijl we in het eerste gedeelte netjes naast elkaar zitten op bankjes waaronder traditioneel de schoenen in nissen werden opgeborgen We zijn in de Sarbineh, de 8-hoekige kleedkamer, met achthoekig waterbekken en 8 pilaren rondom. Terwijl we luisteren, over de 17 lagen pleister die verwijderd zijn waaronder het originele sarough, sterker dan cement maar gemaakt van melk-eiwit, sojabloem en kalk tevoorschijn kwam worden we door andere bezoekers gefotografeerd. In deze bezienswaardigheid schijnen wij ook bezienswaardig te zijn.

We lopen door smalle gangen die in scherpe hoeken bochten maken. Die bochten zijn er niet voor niets, je wilt natuurlijk niet, met bijna niets aan, zomaar ineens oog in oog met een ander staan zonder eerst te weten of dit vriend of vijand is. Bovendien, helpt het om de stoom binnen te houden in de Garmkhaneh het binnenste gedeelte van deze 500 jaar oude hammam.

Het is bijna jammer dat de stoom niet meer door de gangen en de binnenkamers van deze hamam wasemt. Het is nu droog, schoon en mooi opgeknapt voor toeristen uit binnen en buitenland, maar je zou je zo graag voorstellen hoe men hier zit, en zich loom door de warme stoom, blootgeeft, maar nooit helemaal. Hoe men het nieuws en de politiek bespreekt, deals sluit of andere zaken beraamt; een huwelijk, een moord, de overname van een concurrent of gewoon de beste prijs voor een partij samowars. Wellicht besluit men na van buiten schoon te zijn gestoomd ook voor de innerlijke mens te zorgen en in de gebedsruimte in de hamam een matje uit te rollen. Als de mannen weg zijn volgen de vrouwen, die zich loom in warme stoom blootgeven, maar nooit helemaal, en daar de laatste nieuwtjes bespreken, schandalen en recepten uitwisselen, politiek beramen, zaken regelen; wie de beste prijs voor een nieuw tapijt heeft, wie die leuke nieuwe tapijt verkoper is, en wie daar te lang bleef plakken, een huwelijk arrangeren, of dwarsbomen, zaken van leven en dood bespreken en zakelijke belangen zoals de plotselinge teloorgang van een concurente die ze te slim af zijn. Waarna ook zij een matje uitrollen in de gebedsruimte, zich richten naar het oosten en zich met innerlijke zaken bezig houden, om met een gereinigd lichaam en en verkwikte geest de wereld tegemoet te treden.

Als je dan schoon door de (denkbeeldige) stoom de hamam uitkomt is het goed toeven op het dak in het late zonlicht, je kunt over de gewelfde daken lopen en kijkt uit over Kashan terwijl de je eigen schaduw zich lengt.